heading

Berichten

voor- en nadelen van paalkast header

Blog: De voor- en nadelen van een paalkast voor vleermuizen

In de vorige blog hebben we vooral gekeken naar de definitie van een paalkast. Wanneer voldoet deze (volgens ons) aan de definitie ‘paalkast’ en wanneer niet? In deze blog gaan we graag verder in op de voor- en nadelen van paalkasten voor vleermuizen.

Voordelen als het gaat om locatie

Om te beginnen is een paalkast minder locatie-afhankelijk. Dit omdat je een paalkast niet aan een gebouw hoeft te plaatsen. Een voorbeeld: er is sprake van mitigatie van verblijfplaatsen van vleermuizen. Dan is het vaak niet mogelijk of zinvol om met een factor-4 (alle) tijdelijke voorzieningen aan bebouwing te plaatsen. Want er is bijvoorbeeld geen toestemming van de eigenaar, of de beschikbare locaties zijn simpelweg niet geschikt (veel verlichting, geen geschikt foerageergebied nabij, de gevel waar je de voorziening aan wilt hangen is al toegankelijk etc.). Paalkasten kunnen dan een mooie uitkomst bieden.

Een ander belangrijk voordeel van een paalkast is dat je minder gebonden bent aan de beschikbaarheid van gevels. Een paalkast kan daardoor geplaatst worden op een voor vleermuizen aantrekkelijke plek. Bijvoorbeeld langs een vliegroute, of nabij een belangrijk foerageergebied (langs lijnvormige elementen zoals bomenrijen, struweelranden, of langs watergangen). Maar ook dusdanig dat ze buiten de invloedssfeer van de werkzaamheden liggen. Vanwege de flexibele plaatsing kunnen de paalkasten ook zo geplaatst worden dat ze in een luwte staan en goed door de zon beschenen worden. Maar om voor voldoende variatie te zorgen kun je ze ook op beschaduwde locaties plaatsen.

Voordelen als het gaat om constructie

Een ander voordeel van een paalkast is dat de constructie anders is dan bij een simpele enkellaagse kast aan een boom of gebouw. Een paalkast is namelijk meerlaags (met daardoor veel meer verticale ruimte). Deze meerlaagsheid en de toegang tussen de lagen bieden zo veel meer variatie in microklimaat op de verschillende exposities.

Helaas worden paalkasten nog wel eens onterecht vergeleken met voorzieningen aan bomen. Deze misinformatie helpen we graag uit de wereld. Ondanks dat er verschillende leveranciers van paalkasten zijn, komen de meeste constructies van paalkasten grotendeels overeen. Ze zijn namelijk opgebouwd uit een lagenstructuur (meestal meer dan twee), zoals dit ook het geval is bij gevelbekleding, inbouwvoorzieningen en gevelkasten. Er is ook een ander type paalkast; deze bestaat uit twee staanders waartussen een groot aantal lagen is verwerkt.

Maar de meeste paalkasten bestaan uit een kast rondom een paal. Dit geeft de voorziening een 360 graden verblijfplaatsruimte. Hierbij zijn de verblijfsruimtes op de verschillende windrichtingen al dan niet met elkaar verbonden. Een simpele enkellaagse kast aan een boom of gebouw heeft deze kenmerken niet.

Tot slot kunnen paalkasten net als inbouwvoorzieningen en gevelkasten verrijkt worden met isolatie. Hierdoor krijgen ze een duidelijkere meerwaarde ten aanzien van de variatie aan klimaatzones.

Nadelen volgens het bevoegd gezag

Ondanks de sterke toename van goede ervaringen met paalkasten, wordt er door veel bevoegd gezagen nog met een kritisch oog gekeken naar het concept. Er bestaat een risico en nadeel wanneer je dit type voorziening wil toepassen bij projecten die getoetst worden door het bevoegd gezag. Dit is bijvoorbeeld het geval bij vergunningsaanvragen voor flora- en fauna-activiteiten. Volgens het bevoegd gezag lijken de voorzieningen niet op ‘bekende’ verblijfplaatsen (daar denken de dieren schijnbaar anders over). En ze zouden niet voldoen aan de definitie van ‘effectief bewezen’. Wat ons betreft is dit een geval van ‘onbekend maakt onbemind’.

Als wij resumerend kijken naar onze eigen vondsten en die van anderen de afgelopen jaren, dan valt niet ecologisch te onderbouwen waarom een paalkast minder goed werkt als duurzaam alternatief voor verblijfplaatsen van vleermuizen, dan voorzieningen die aan gevels zijn geplaatst. Ook volgens alle beschikbare (internationale) wetenschappelijke literatuur (bijv. Sorbe et al., 2022; Hoeh et al., 2018) is er geen onderbouwde reden waarom een paalkast minder goed zou werken.

Meer voordelen dan nadelen

Kortom: volgens ons wegen de ‘nadelen’ zeker niet op tegen de voordelen. Zeker in combinatie met andere types permanente voorzieningen (spouw, inbouw, etc.), kan dit type voorzieningen, mits van goed ontwerp en (duurzame) constructie, wel degelijk een waardevolle bijdrage leveren aan het netwerk van (kraam)verblijfplaatsen. Laten we daarom paalkasten niet bij voorbaat al afschrijven omdat sommigen er niet achter staan, maar deze juist óók inzetten naast alle andere voorzieningen die er al zijn. Zo bieden we meer keuze aan de vleermuizen en zorgen we voor een beter behoud van deze nuttige dieren.

Meer weten of advies nodig?

Neem contact met ons op als je een specifieke vraag hebt over paalkasten. Heb je een vraag die te maken heeft met een (pre-)SMP? Dan verwijzen we je graag door naar ons zusterbedrijf NatuurInclusief.